Otto Viktor Karl Liman von Sanders (1855-1929) war ehemaliger preußischer General der Kavallerie und kaiserlichen deutschen Armee, der während des Ersten Weltkriegs als Militärberater der osmanischen Armee diente und dort als osmanischer Marshall und Oberbefehlshaber bei der Verteidigung der Dardanellen um 1915 eingesetzt wurde. Hierzu veröffentlichte er die Schrift „Fünf Jahre Türkei. Von General der Kavallerie Liman von Sanders“. Verlag: August Scherl, Berlin 1920. Er war maßgeblich dafür verantwortlich, dass die osmanische Armee im Ersten Weltkrieg zu einer effektiven Kampftruppe wurde und den Sieg über die Alliierten in Gallipoli errang. Nach dem Waffenstillstand organisierte er die Heimkehr der deutschen Soldaten, die während des Krieges in der Türkei gedient hatten. In Deutschland zurück und nach Disposition im Jahre 1919, ließ er sich mit seiner zweiten Ehefrau Elisabeth in München nieder und führte einen regen Briefwechsel mit seinem im Osmanischen Reich zur Seite gestellten Adjutanten und freundschaftlichen Gefährten Oberstleutnant und späteren Major Erich Richard Julius Prigge (1878-1955). Erich Prigge – überwiegend als militärischer Memoirist mit seinem Werk „Der Kampf um die Dardanellen“ (Verlag Gustav Kiepenheuer: Weimar 1916) oder auch „Gallipoli, der Kampf um den Orient“ bekannt – fand seinen Einsatz unter dem Stab des Marshalls von Sanders, zeitweilig auch als stellvertretender Stabschef der Yildirim-Heeresgruppe. Er kehrte ebenfalls 1919 nach Deutschland/Berlin zurück, heiratete und pflegte weiterhin politisch-militärische Kontakte zu den diplomatischen Kreisen der Republik Türkei und der Balkanländer. Im Zweiten Weltkrieg wurde er als Reserveoffizier in die Wehrmacht für verschiedene Verwaltungsfunktionen in Baden eingezogen. Nach dem Krieg wurde er Geschäftsführer des Badischen Hilfswerks und anschließend des Roten Kreuzes in Baden. Die privaten Briefe sind Zeitzeugen der engen Beziehung zwischen Liman von Sanders und Prigge. In dieser Sammlung sind überwiegend Briefe aus der Feder von Sanders zu finden, darunter wenige Briefe um 1917 während des Aufenthaltes im heutigen Bandirma/Türkei. In den Briefen finden sich vor allem Worte des Dankes, der höflich-sittlichen Lobpreisung, Beglückwünschung zu diversen Anlässen, Reiseberichte, Gesundheitszustände, etc. Eine kleine Besonderheit in dieser Sammlung bildet der einmalige und als Entwurf bezeichnete Brief Prigges an die Witwe Elisabeth von Sanders, einen Monat nach dem Todestag Liman von Sanders. Hierin beschreibt Prigge seinen Freund mit folgenden Worten: „Von vielen bewundert, von wenigen geliebt, von nur einzelnen verstanden ist ein ganz Großer, ein Einsamer, aus dem Leben geschieden. Aus einem Leben, daß trotz aller Erfolge, allen Ruhmes, allen Glanzes für Ihn immer so unendlich schwer war, weil es ja nicht für die Großen, sondern für den Durchschnitt gemacht ist. Wie wenig haben die Kleinen seine großen Eigenschaften erkannt! Seine Erfolge ließen sich nicht übersehen, aber ihren Quellen nachzuforschen war der Masse doch zu mühsam.(…)“ Auch eine Rückantwort der Witwe mit dankenden Worten liegt der Sammlung bei, sowie einige Fotografien mit festgehaltenen Eindrücken von dem Aufenthalt im Osmanischen Reich mit unklarer Zuschreibung.

| Incomparable collection of letters from the pen of Ottoman Prussian Marshal Otto Liman von Sanders. Otto Viktor Karl Liman von Sanders (1855-1929) was a former Prussian General of Cavalry and Imperial German Army who served as a military advisor to the Ottoman Army during World War I, where he was assigned as Ottoman Marshal and Commander-in-Chief in the defense of the Dardanelles around 1915. On this he published "Five Years of Turkey. By General of the Cavalry Liman von Sanders". Published by August Scherl, Berlin 1920, he was instrumental in turning the Ottoman Army into an effective fighting force in World War I and achieving victory over the Allies at Gallipoli. After the armistice, he organized the return home of German soldiers who had served in Turkey during the war. Back in Germany and after disposition in 1919, he settled in Munich with his second wife Elisabeth and kept up a lively correspondence with his aide-de-camp and friendly companion Lieutenant Colonel and later Major Erich Richard Julius Prigge (1878-1955), who had been assigned to him in the Ottoman Empire. Erich Prigge - predominantly known as a military memoirist with his work "Der Kampf um die Dardanellen" (Verlag Gustav Kiepenheuer: Weimar 1916) or also "Gallipoli, der Kampf um den Orient" - found his assignment under the staff of Marshal von Sanders, temporarily also as deputy chief of staff of the Yıldırım Army Group. He also returned to Germany/Berlin in 1919, married and continued to maintain political-military contacts with the diplomatic circles of the Republic of Turkey and the Balkan countries. During World War II, he was drafted into the Wehrmacht as a reserve officer for various administrative functions in Baden. After the war, he became executive director of the Badisches Hilfswerk and then of the Red Cross in Baden. The private letters are contemporary witnesses of the close relationship between Liman von Sanders and Prigge. In this collection are mainly letters from the pen of Sanders, including a few letters around 1917 during the stay in today's Bandirma/Turkey. The letters contain mainly words of thanks, polite-moral praise, congratulations on various occasions, travel reports, health conditions, etc. A small peculiarity in this collection is formed by the unique letter of Prigge to the widow Elisabeth von Sanders, marked as a draft, one month after the anniversary of the death of Liman von Sanders. In this letter, Prigge describes his friend in the following words: "Admired by many, loved by few, understood by only a few, a great man, a lonely man, has departed from life. From a life that, despite all successes, all fame, all splendor, was always so infinitely difficult for him, because it was not made for the great, but for the average. How little the little ones have recognized his great qualities! His successes could not be overlooked, but to investigate their sources was too laborious for the masses.(...)" A reply from the widow with words of thanks is also included in the collection, as well as some photographs with recorded impressions of the stay in the Ottoman Empire with unclear attribution.

|Osmanlı-Prusya Mareşali Otto Liman von Sanders'in kaleminden eşsiz bir mektup koleksiyonu. Otto Viktor Karl Liman von Sanders (1855-1929), Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Ordusu'nda askeri danışman olarak görev yapan ve 1915 civarında Çanakkale Boğazı savunmasında Osmanlı Mareşali ve Başkomutanı olarak atanan eski bir Prusya Süvari ve İmparatorluk Alman Ordusu Generaliydi. Bunun üzerine "Türkiye'de Beş Yıl. Süvari Generali Liman von Sanders'in kaleminden". August Scherl tarafından Berlin 1920'de yayınlanan bu kitap, Osmanlı ordusunun Birinci Dünya Savaşı'nda etkili bir savaş gücüne dönüşmesinde ve Gelibolu'da Müttefiklere karşı zafer kazanılmasında etkili olmuştur. Mütarekeden sonra, savaş sırasında Türkiye'de görev yapan Alman askerlerinin eve dönüşünü organize etti. Almanya'ya döndükten sonra 1919'da ikinci eşi Elisabeth ile Münih'e yerleşti ve Osmanlı İmparatorluğu'nda kendisine bağlı olarak görev yapan emir subayı ve dost arkadaşı Yarbay ve daha sonra Binbaşı Erich Richard Julius Prigge (1878-1955) ile canlı bir yazışma sürdürdü. Daha çok "Der Kampf um die Dardanellen" (Verlag Gustav Kiepenheuer: Weimar 1916) ya da "Gallipoli, der Kampf um den Orient" adlı eseriyle askeri anı yazarı olarak tanınan Erich Prigge, Mareşal von Sanders'in emrinde, geçici olarak Yıldırım Ordular Grubu Kurmay Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. Ayrıca 1919 yılında Almanya/Berlin'e dönmüş, evlenmiş ve Türkiye Cumhuriyeti'nin diplomatik çevreleri ve Balkan ülkeleriyle siyasi-askeri temaslarını sürdürmeye devam etmiştir. İkinci Dünya Savaşı sırasında Baden'de çeşitli idari görevler için yedek subay olarak Wehrmacht'a alındı. Savaştan sonra Badisches Hilfswerk'in ve ardından Baden'deki Kızıl Haç'ın genel müdürü oldu. Özel mektuplar Liman von Sanders ve Prigge arasındaki yakın ilişkinin çağdaş tanıklarıdır. Bu koleksiyon ağırlıklı olarak Sanders tarafından kaleme alınmış mektupları içermekte olup, Sanders'in 1917 yılı civarında bugün Bandırma/Türkiye'de bulunduğu sırada yazdığı birkaç mektubu da içermektedir. Mektuplar çoğunlukla teşekkür, kibar ve ahlaki övgüler, çeşitli vesilelerle tebrikler, seyahat raporları, sağlık durumları vb. içermektedir. Bu koleksiyonun küçük bir özelliği, Prigge'nin Liman von Sanders'in ölümünden bir ay sonra dul eşi Elisabeth von Sanders'e yazdığı ve taslak olarak nitelendirilen eşsiz mektuptur. Prigge bu mektupta arkadaşını şu sözlerle tanımlamaktadır: "Birçok kişi tarafından takdir edilen, çok az kişi tarafından sevilen, sadece birkaç kişi tarafından anlaşılan, çok büyük bir adam, yalnız bir adam, hayattan ayrıldı. Tüm başarılarına, tüm şöhretine, tüm ihtişamına rağmen, onun için her zaman sonsuz derecede zor olan bir hayattan, çünkü bu hayat büyükler için değil, sıradanlar için yaratılmıştı. Küçükler onun büyük niteliklerinin ne kadar az farkındaydı! Başarıları göz ardı edilemezdi, ama bunların kaynaklarını araştırmak kitleler için çok zahmetliydi(...)" Dul eşinin teşekkürlerini içeren bir cevabı ve Osmanlı İmparatorluğu'nda kaldığı döneme ait izlenimlerin kaydedildiği, kime ait olduğu belli olmayan bazı fotoğraflar da koleksiyona eklenmiştir.

Kategorie: Historika